Interview met Ger Luijten ter gelegenheid van de expositie ‘Schilderen in de open lucht’ (tot en met 3 april 2022)

Jacobus Vrel, Zittende vrouw voor een raam, kijkend naar een kind, circa 1655, oil on panel, 45.7 x 39.1 cm, Fondation Custodia, Collection Frits Lugt, Paris.

“Waar een klein land groot in kan zijn: de Fondation Custodia in Parijs”.

Ger Luijten is sinds juni 2010 de directeur van de Fondation Custodia (in het Nederlands: ‘bewaren in de zin van de verantwoordelijkheid hebben voor’). Daarvoor was Ger verbonden aan het Rijksmusum in Amsterdam als Directeur van het Rijksprentenkabinet .

We spreken met Ger op de laatste aangename dagen van het jaar. Ons gesprek begint op de binnenplaats van het Hôtel (‘Herenhuis’) Turgot.

Ger kun je iets over het ontstaan van de Fondation Custodia vertellen
In 1947 richtten de kunstverzamelaar Frits Lugt en zijn vrouw To Lugt-Klever de stichting Custodia op. Ze brachten hun imposante kunstverzameling onder in het uit de 18e eeuw daterende Hôtel Turgot, waar we nu zijn, in de rue de Lille in het 7e arrondissement van Parijs, niet ver van de Assemblée Nationale.

Frits Lugt was een in 1884 in Amsterdam geboren kunstverzamelaar (hij overleed in 1970 in Parijs) die van jongsaf het verzamelen van kunst als passie had. Zijn belangstelling ging met name uit naar tekeningen, prenten en autografen van kunstenaars. Het vermogen van zijn vrouw To Lugt-Klever (1888 – 1969), enig dochter van één van de oprichters/firmanten van de Steenkolen Handelsvereniging (‘SHV’) hielp hem zijn passie voor het verzamelen van kunst tot op het hoogste niveau te verwezenlijken.

Frits Lugt en zijn vrouw verlieten Nederland in de begin jaren dertig van de vorige eeuw om zich in Paris te vestigen. Om de Tweede Oorlog te ontvluchten vertrok Frits Lugt met zijn familie in 1941 naar de Verenigde Staten. Tijdens zijn verblijf in de Verenigde Staten vatte Frits Lugt het idee op om in navolging van onder andere de Frick Collection in New York en the Barnes Collection in Philadelphia, een stichting in het leven te roepen waarin zijn kunstverzameling zou worden ondergebracht. De structuur is dat door een ‘endownment’ de stichting naast kunstwerken, een financieel vermogen bezit dat belegd wordt en met het daarmee behaalde rendement de dagelijkse kosten van het beheren en tentoonstellen van de collecties (alsmede nieuwe aankopen) worden gefinancierd.

De stichting houdt zich bezig met het beheer van de verzameling, het wetenschappelijk onderzoek dat daar mee gepaard gaat, het verzorgen van publicaties en het organiseren van exposities.

Is de collectie in een bepaald gebied gespecialiseerd?
Het zwaartepunt van de collectie is de verzameling van prenten en tekeningen, die na die van de Engelse koninklijke familie, de meest waardevolle privéverzameling ter wereld is. Daarnaast heeft de stichting ook een mooie verzameling schilderijen met onder meer werken van Saenredam en van Willem van de Velde. Daarnaast is de collectie van Custodia door het legaat van Carlo van Hasselt, die van 1970 tot 2004 directeur was van Custodia, uitgebreid met een reeks olieverfschetsen. Deze collectie is verder uitgebouwd door aankopen sinds ik directeur ben.

Waarop ben je in het bijzonder trots in het Hôtel Turgot?
Ik heb veel genoegen beleefd aan het herinrichten van de zogenaamde ‘Hollandse Kamer’. Frits Lugt en zijn vrouw hadden deze kamer in het Hôtel Turgot ingericht met meubilair, porseleinen voorwerpen en schilderijen uit de Gouden Eeuw. Het diende als hun kantoor, en het is nu nog steeds in gebruik als ‘bureau’. Zo heb ik bij het opnieuw inrichten van de ‘Hollandse Kamer’ erop gelet dat de gebruikte kleuren en de structuur van de verf op de muren overeenkomen met hetgeen ik zag op schilderijen van interieurs uit die tijd (zoals het schilderij van Jacob Vrel, Zittende vrouw voor een raam, kijkend naar een kind -dat deel uitmaakt van de Custodia collectie-). Dit verder inrichten houdt nooit op. Elke keer als ik mooie voorwerpen tegenkom kijk ik of ze een verrijking van de inrichting van het interieur zullen zijn.

Custodia is ook een actief deelnemer in het leen en uitleencircuit tussen musea van wereldniveau
Ja inderdaad we lenen voorwerpen uit aan musea in de hele wereld, en ontvangen daardoor ook collecties in leen van andere wereldberoemde musea.

Vanaf 3 december 2021 t/m 3 april 2022 is er zo een expositie van olieverfschetsen met het motief ‘Schilderen in de open lucht’ met werken afkomstig uit de collecties van Custodia, de National Gallery of Art in Washington, het Fitzwilliam Museum in Cambridge en een privé collectie. Deze tentoonstelling omvat werken van onder meer William Turner, Corot, Von Rohde, Degas.

Ger, hartelijk dank voor dit gesprek en eveneens voor jouw bereidheid speciaal voor de Nederlandse gemeenschap in Frankrijk, een Nederlandstalige rondleiding* te organiseren op deze prachtige tentoonstelling.

* Rondleiding op de tentoonstelling ‘Schilderen in de open lucht’ door Ger Luijten op zaterdag 5 februari 2022, aanvang 11.00 uur. De kosten zijn €7.

Aanmelden voor de rondleiding is mogelijk voor leden van een van bij de FANF aangesloten vereniging bij mevrouw Gerry Sciarone tot 3 februari 2022 – e-mail: gerry@nlvp.fr
NB Er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar.

Wilt U meer lezen over Frits Lugt en de Fondation Custodia, er bestaat een zeer interessante en leesbare biografie van Frits Lugt: “Frits Lugt, Leven voor de kunst”, geschreven door J.F. Heijbroek, uitgegeven door Uitgeverij Thoth en de Fondation Custodia en aldaar verkrijgbaar.